Er lijkt een bijna eindeloze lijst te zijn van dingen die we moeten doen om klimaatverandering aan te pakken: van stoppen met vlees, tot het isoleren van je huis, tot het planten van bomen. Het is waar dat al deze acties op zich slechts een klein verschil maken in het grote geheel, maar zijn ze nutteloos? Verre van. Vanwege de volgende psychologische, economische en politieke principes hebben de kleine milieudaden die je doet een veel grotere impact dan je misschien denkt:
Het mere-exposure-effect (vrij vertaald: wat de boer niet kent…) stelt dat mensen eerder dingen prefereren, waarderen en kiezen waarmee ze vertrouwd zijn. Dus de eerste die zonnepanelen op zijn of haar dak installeerde, werd waarschijnlijk met enige weerstand bekeken. Het was onbekend en mensen waren er nog niet mee in aanraking gekomen. Maar nu zie je ze overal en waarderen de meeste mensen het meer.
Dus als je een nieuw milieuvriendelijk product of gedrag aanneemt, maak je het voor alle mensen om je heen gemakkelijker om er ook voor te kiezen. De interne weerstand ertegen lost op naarmate ze er meer en meer aan worden blootgesteld.
Het effect van de sociale norm stelt dat mensen zich graag conformeren aan de sociale normen van de groepen waarmee ze zich identificeren. Of het nu is bij de mensen op het werk, bij je sportvereniging of zelfs bij je medeburgers in het algemeen, er is tot op zekere hoogte een drang in ons om erbij te horen. Zelfs mensen die tegen de fundamentele sociale normen van de samenleving ingaan, vormen meestal hun eigen groepen om zich mee te identificeren.
Terugkomend op de situatie met zonnepanelen: als 18 van de 20 mensen op straat zonnepanelen installeren, voelen die laatste 2 mensen waarschijnlijk enige druk om ook zonnepanelen te installeren en te voldoen aan de nieuw gecreëerde sociale norm. Evenzo, als je een paar decennia geleden vegetariër was, week je af van de sociale norm en zou je af en toe druk hebben gevoeld om vlees te eten. Tegenwoordig is het veel meer geaccepteerd om vegetariër te zijn en in sommige groepen is het zelfs de sociale norm geworden.
Dus elke keer dat je voorop loopt en helpt bij het creëren van nieuwe, milieuvriendelijkere sociale normen, kun je op weerstand stuiten, maar als je helpt de norm te verschuiven, draag je bij aan enorme veranderingen in de samenleving en maak je het voor alle mensen, bedrijven en overheden iets gemakkelijker om zich bij je aan te sluiten.
Negatieve externe effecten zijn de negatieve effecten voor de samenleving of de natuur die bedrijven creëren bij het maken van hun product die geen negatieve invloed hebben op het bedrijf. Als je bijvoorbeeld staal produceert met behulp van verouderde kolencentrales en enorme hoeveelheden kooldioxide en giftige verontreinigende stoffen uitstoot, zijn die emissies negatieve externe effecten, omdat het bedrijf in de meeste landen er niet direct negatief door wordt beïnvloed.
In een puur kapitalistisch systeem zonder regels of moreel gedreven gedrag, wint het meest meedogenloze bedrijf meestal, omdat ze bereid zijn om ten kost van alles maximaal winst te maken terwijl ze zich de minste zorgen maken over negatieve externe effecten. Maar er zijn twee belangrijke manieren om de negatieve externe effecten te internaliseren, wat betekent dat er mechanismen worden gecreëerd waardoor ook het bedrijf er negatief door wordt beïnvloed en niet alleen de samenleving.
De eerste manier is om een door de overheid gecontroleerd systeem op te zetten waarbij het bedrijf een aanzienlijke prijs moet betalen voor de vervuiling die ze veroorzaken. Of in het ergste geval hoge boetes of zelfs sluiting als ze zich niet aan de regelgeving houden.
De tweede manier is wanneer consumenten en andere bedrijven op de hoogte zijn van de vervuiling die deze specifieke type staalfabriek produceert en beginnen deze leverancier te vermijden. Op deze manier daalt de omzet van het bedrijf en dwingt de markt hen om de vervuiling te verminderen, bijvoorbeeld door over te stappen op staalproductie met waterstof. Kortom: je stemt met je portemonnee over hoe bedrijven zich moeten gedragen.
Door deze twee mechanismen wordt wat goed is voor de samenleving en het milieu wat goed is voor het bedrijf. We vermijden de evolutie naar winst voor de meest meedogenloze onderneming. Dus als je met je portemonnee stemt, help je om negatieve externe effecten voor bedrijven te internaliseren, zodat ze hun werkwijzen veranderen.
Bedrijven zijn altijd op zoek naar nieuwe trends om zich van de markt te onderscheiden en nieuwe kansen te verkennen. Dus als mensen meer van een bepaald milieuvriendelijk product kopen, merken ze dat op. Aanvankelijk kunnen de prijzen stijgen omdat het aanbod ontbreekt. Maar al snel worden er grotere investeringen gedaan om in te spelen op de nieuwe trend.
Door deze grotere investeringen treden schaalvoordelen op wat betekent dat als een product op grotere schaal wordt geproduceerd, de kosten per product omlaag gaan. Door de toegenomen vraag zullen waarschijnlijk ook nieuwe bedrijven de markt betreden, waardoor de concurrentie toeneemt, wat de prijzen verder verlaagt en de producten aantrekkelijker maakt.Gezien deze investeringen zullen bedrijven waarschijnlijk ook meer uitgeven aan reclame voor deze duurzame producten. Hierdoor ontstaat er meer bewustzijn over de duurzamere optie in de markt en wordt de vraag nog verder vergroot, wat resulteert in een duurzamere samenleving.
Als je politici vraagt om aan te dringen op een milieuvriendelijker beleid, is hun eerste instinct om te kijken naar de politieke steun voor dit beleid bij hun kiezers, aangezien dat de mensen zijn die ze vertegenwoordigen en zullen bepalen of ze hun baan houden. Dus in een werkelijk democratische samenleving bepaalt de houding van het electoraat hoe ver politici gaan met hun milieubeleid.
Alle vier de eerder genoemde principes helpen om de houding van de kiezers te veranderen, waardoor politici meer worden geprikkeld om verder te gaan in hun duurzame ambities. Dus al deze kleine acties die je in het dagelijks leven doet, dragen in de loop van de tijd bij aan grote veranderingen in het milieubeleid.
Door ons bomen voor je te laten planten in Tanzania om je CO2-uitstoot te compenseren, krijg je ook toegang tot het programma ‘In harmonie op aarde’ waar je steeds meer leert over hoe je de meest milieuvriendelijke keuzes kunt maken in het leven. Bestel dus nu je bomen: