- 7 min
De 7 voor- en nadelen van kernenergie
Of we nu kernenergie moeten steunen om ons gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen en klimaatverandering tegen te gaan, is een controversiële kwestie. Hier vertellen we je niet waar je voor of tegen moet zijn, maar laten we je de belangrijkste argumenten van beide kanten zien. Op deze manier kun je afhankelijk van welke argumenten het belangrijkste voor je zijn een beter onderbouwde beslissing nemen over welke ideeën je steunt in verkiezingen:
1. CO2-uitstoot en het milieu
VOOR – Kerncentrales stoten geen CO2 uit en kunnen betrouwbaar gas-, olie- en kolencentrales vervangen om klimaatverandering tegen te gaan
Een kerncentrale gebruikt kleine hoeveelheden uranium als brandstof en stoot tijdens het opwekken van energie geen broeikasgassen uit. Zelfs als je de omvangrijke en langdurige bouw en ontmanteling van de centrale meetelt, is de hoeveelheid geproduceerde broeikasgassen per kWh elektriciteit ongeveer gelijk aan die van een windturbine en iets lager dan die van een zonnepaneel.
TEGEN – Kernreactoren produceren giftig radioactief afval.
Zelfs als je alleen kernenergie zou gebruiken, is de hoeveelheid radioactief afval die per persoon wordt geproduceerd miniem, maar het telt nog steeds op: momenteel produceerde de mensheid meer dan 300.000 ton nucleair afval, dat wordt opgeslagen in 14 landen over de hele wereld – soms onder volgens Greenpeace1 twijfelachtige omstandigheden.
Een deel van dat afval wordt snel minder radioactief, maar ongeveer 3% is gedurende vele duizenden jaren zeer schadelijk. Hoewel er technieken zijn om de hoeveelheid radioactief afval te verminderen, worden deze momenteel schaars gebruikt. Nieuwere technieken zoals thoriumreactoren zijn in ontwikkeling en zouden de hoeveelheid en ernst van het afval drastisch kunnen verminderen, maar dit is waarschijnlijk nog tientallen jaren verwijderd van grootschalig gebruik.
2. De race om de klimaatdoelen te halen
VOOR – Tot nu toe lopen we achter met de wereldwijde klimaatdoelen en kernenergie kan een extra hulpmiddel zijn om in te lopen
De effecten van klimaatverandering worden met de dag heftiger en we zijn nog lang niet zover dat we de opwarming van de aarde beperken tot de 1,5 graad celsius die wetenschappers als relatief veilig beschouwen (maar niet zonder gevolgen). Hoewel zonne-, wind-, water- en aardwarmtebronnen snel kunnen worden ingezet, is onze capaciteit daartoe onvoldoende gebleken. Daarom is het zwaarder te investeren in kernenergie op zijn minst de overweging waard.
TEGEN – Het duurt lang om een kerncentrale te bouwen
Historisch gezien worden kerncentrales gemiddeld in 8 jaar gebouwd en online gebracht en bij sommige duurt het zelfs meer dan 12 jaar2. Maar dat is nadat alle beslissingen zijn genomen en goedkeuringsprocessen zijn doorlopen. Dus zelfs als er alle benodigde politieke wil zou zijn om vandaag massaal te investeren in kerncentrales, zouden we de effecten daarvan pas na 2030 zien. Te laat voor de belangrijke internationale klimaatdoelen van dat jaar.
Wind en zon zijn relatief veel sneller in te zetten en de meeste tijd wordt vaak niet gebruikt om ze te bouwen, maar om goedkeuringsprocessen af te handelen.
3. Veiligheid
VOOR – Kernreactoren zijn sinds Tsjernobyl veel veiliger geworden
De grootste nucleaire ramp vond plaats in Tsjernobyl in 1986 vanwege fouten in het reactorontwerp en een stapeling van menselijk falen, schitterend weergegeven in de HBO-serie ‘Tsjernobyl‘. De op een na grootste nucleaire ramp vond plaats in 2011 in Fukushima als gevolg van een Tsunami die de koeling uitschakelde. Vergeleken met de 8 miljoen doden per jaar die worden toegeschreven aan het verbranden van fossiele brandstoffen3 was het aantal slachtoffers relatief laag: Tsjernobyl veroorzaakte minder dan 100 directe doden en een onbekend maar geschat aantal van duizenden indirecte doden. Voor Fukushima zijn geen doden geregistreerd.
Beide reactoren stammen uit de jaren 70 en sindsdien zijn de reactorontwerpen sterk verbeterd. Nu worden er zelfs nog veel veiligere Generatie IV-ontwerpen ontwikkeld. Als deze nieuwere ontwerpen op geografisch veilige locaties met fatsoenlijk beheer worden geplaatst, zouden de gevaren zeer klein moeten zijn in vergelijking met Fukushima en Tsjernobyl.
TEGEN – Als we kernenergie op grotere schaal inzetten, wordt de kans op ongelukken groter
Hoewel kernreactoren veiliger zijn geworden, bestaat er nog steeds een substantieel gevaar. Het vergroten van het aantal reactoren in geografisch onveilige of potentiële oorlogsgebieden kan tot onvoorzien gevaarlijke omstandigheden leiden.
Als dit wordt vermeden, bestaat nog steeds het gevaar van het zeer radioactieve kernafval. Ook al zijn er strikte richtlijnen, als landen hier niet goed mee omgaan, kan dit rampen veroorzaken door ofwel te lekken in het milieu, ofwel doordat terroristen er een ‘dirty bomb’ van maken: een explosief dat radioactief afval bevat.
Een waarschijnlijk indirect effect is dat landen met veel kernreactoren en kernafval een grotere behoefte hebben om zichzelf te beschermen tegen rampen. Daardoor hebben regeringen sterkere redenen om verdergaande veiligheidsprogramma’s op te zetten die meer inbreuk doen op privacy.
4. Betrouwbaarheid
VOOR – De stabiliteit van kernenergie is nuttig omdat de toevoer van zonne- en windenergie onbetrouwbaar is
Geen zonne-energie zonder zon, geen windenergie zonder wind. Hoewel de hoeveelheid kernenergie niet snel kan worden verhoogd of verlaagd zoals in een gasgestookte elektriciteitscentrale, helpt het wel om een stabielere stroomvoorziening te bieden. Vooral ’s ochtends en ’s avonds is het handig als de zonne-energie laag is, maar het elektriciteitsverbruik het hoogst.
TEGEN – Batterijen helpen om de stroom van zon en wind stabiel en betrouwbaar te maken.
Batterijen en andere oplossingen voor energieopslag kunnen de energie van wind en zon opslaan zodat ze genoeg kunnen leveren in de veeleisende ochtenden en avonden. De batterijproductie is daarvoor op dit moment nog onvoldoende, maar er worden enorme investeringen gedaan. Ook batterijen zonder het gebruik van zeldzame, vaak schadelijk gewonnen materialen zoals kobalt worden steeds meer gebruikt en ontwikkeld, dus hun impact op het milieu zou in de loop van de tijd moeten afnemen.
5. Kosten
VOOR – Prijzen voor kernenergie zouden kunnen dalen naarmate de investeringen toenemen
Hoewel de kosten van kernenergie hoog zijn, zou meer investeren in de sector in theorie de prijzen op de lange termijn kunnen verlagen naarmate de technologieën verbeteren en schaalvoordelen in het productieproces optreden.
TEGEN – De kosten van kernenergie zijn gestaag gestegen in de afgelopen jaren
De prijs van zonne- en windenergie is de afgelopen 20 jaar sterk gedaald, terwijl de kosten van kernenergie aanzienlijk zijn gestegen. Innovaties van de afgelopen 50 jaar hebben de reactoren veiliger, maar niet kosteneffectiever gemaakt. In 2020 zijn de kosten van zonne- en windenergie daardoor ruim drie keer goedkoper per kWh dan die van een nieuwe kerncentrale.
6. Afhankelijkheid van grote bedrijven en andere landen
VOOR – Kernenergie maakt ons minder afhankelijk van fossiele brandstoffen van andere landen en grote fossiele bedrijven
Het is een potentieel gevaar om afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen uit andere landen. Toegang tot fossiele brandstoffen kan worden gebruikt om politieke druk uit te oefenen, of in het geval van Rusland, zelfs om oorlogen te financieren die we verafschuwen.
Afhankelijkheid van grote, winstgedreven fossiele bedrijven kan ook leiden tot meer milieubelastende beslissingen. Dus hoe meer kernenergie we opwekken, hoe minder we afhankelijk zijn van de aanvoer van fossiele brandstoffen door grote bedrijven en andere landen, zodat internationale spanningen afnemen.
TEGEN – Uraniumafhankelijkheid van andere landen is verre van ideaal en zou de internationale spanningen kunnen vergroten
Net zoals er een beperkte voorraad fossiele brandstoffen is, is er ook een beperkte voorraad uranium in de wereld. Ongeveer 96% van het bekende uranium wordt gevonden in deze 10 landen: Australië, Canada, Kazachstan, Zuid-Afrika, Brazilië, Namibië, Oezbekistan, de Verenigde Staten, Niger en Rusland. Dus door de hoeveelheid kernenergie te vergroten, worden we afhankelijker van de landen die er toegang toe hebben, wat internationale spanningen zou kunnen vergroten.
Bovendien zijn er niet zo veel bedrijven die regelmatig kernreactoren bouwen, met 5 hoofdbedrijven die het grootste deel van het bouwwerk voor hun rekening nemen. Als we onze afhankelijkheid van kernenergie vergroten, zou het onze afhankelijkheid van deze grote winstgedreven bedrijven vergroten. Zon en wind zijn daarentegen veel gemakkelijker te produceren en het is veel eenvoudiger voor nieuwe bedrijven om de markt te betreden.
7. Toekomstige generaties
VOOR – De risico’s van kernenergie zijn tot nu toe klein zijn gebleken terwijl het de dreiging van een klimaatcatastrofe voor vele generaties zou kunnen verminderen
Het is moeilijk om de risico’s te vergelijken, maar het blijkt nu al dat klimaatverandering een enorme negatieve impact zal hebben voor toekomstige generaties, terwijl de negatieve impact van kernenergie, die in theorie ook enorm zou kunnen zijn, tot nu toe relatief klein is geweest.
Bovendien zullen we waarschijnlijk nog geruime tijd, hoewel niet oneindig, gebruik kunnen maken van kernenergie. Met de huidige technologie en het huidige gebruik van kernenergie zou de wereldwijde voorraad uranium minstens 200 jaar meegaan. Met kweekreactoren die de brandstof recyclen (maar ook meer radioactief afval creëren), zeker 30.000 jaar. Daarnaast is er 4,5 miljard ton uranium in de oceanen. Hoewel het misschien moeilijk of onmogelijk is om er grote hoeveelheden van te winnen, is het theoretisch goed voor nog eens 30.000 jaar stroom in het huidige tempo.
Als we echter naar deze cijfers kijken, moeten we in gedachten houden dat momenteel slechts 10% van de wereldwijde energievoorziening afkomstig is van kernenergie, en dat onze energiebehoeften toenemen. Dus theoretisch moeten deze periodes worden gedeeld door ten minste een factor 10 als we volledig op kernenergie zouden overstappen.
TEGEN – Kernenergie is geen werkelijke oplossing omdat het niet hernieuwbaar is en het achterlaten van radioactief afval voor toekomstige generaties ethisch gezien niet ideaal is
De enige echte langetermijnoplossing voor de klimaatcrisis is een energiebron die hernieuwbaar en duurzaam is zoals zonne- waterkracht- en windenergie. Nucleaire energie in zijn huidige vorm is dat niet, dus het zal hoogstens een tijdelijke oplossing zijn. Vooruitgang in kernfusie-energie kan een duurzame oplossing bieden zonder radioactief afval, maar de technologie is berucht omdat deze altijd 30 jaar van ons verwijderd is.
Afgezien daarvan zullen de meeste mensen in de wereld geloven dat het ethisch wenselijk is om voor toekomstige generaties zo min mogelijk rotzooi achter te laten, en het goed omgaan met radioactief afval en andere eerder genoemde negatieve effecten kan buitengewoon lastig en gevaarlijk zijn.
De volgende stap naar een duurzaam leven
Door ons bomen voor je te laten planten in Tanzania om je CO2-uitstoot te compenseren, krijg je ook toegang tot het programma ‘In harmonie met de aarde’ waar je steeds meer leert over wat de meest milieuvriendelijke keuzes zijn die je in je leven kunt maken. Net zoals in dit artikel prediken we niet alleen, maar geven we je de achtergrondinformatie om je eigen mening te vormen, dus bestel nu je bomen: